W skrócie

Uważa się, że w domu numer 8 przy ulicy Žydų mieszkał Eliasz ben Salomon Zalman, zwany Gaonem z Wilna (1720–1797), jeden z wielkich znawców i interpretatorów Talmudu.

W 1784 roku rodzina Gaona mieszkała w jednym z domów przy ulicy Žydų (wcześniej mieszkali na Antokolu). Już jako siedmiolatek przyszły rabin wygłaszał kazania na temat Talmudu w wileńskiej Wielkiej Synagodze, a wieść o jego zdolnościach rozniosła się po całym Wielkim Księstwie Litewskim. W wieku dziewięciu lat znał na pamięć Stare Przymierze, natomiast jako dziesięciolatek – prawie cały Talmud. W wieku dwunastu lat uczestniczył w sporach rabinów dotyczących dokładności kalendarza żydowskiego i rozwiązywał spory w oparciu o własną wiedzę z dziedziny astronomii.

Gaon z Wilna był pierwszym myślicielem żydowskim, który zdał sobie sprawę z potrzeby usunięcia błędów ze starożytnych tekstów, które powstały w ciągu stuleci. Ostro występował przeciwko chasydyzmowi – ruchowi religijnemu o charakterze mistycznym, powstałemu na podłożu judaizmu w XVIII wieku w Zachodniej Ukrainie. Legenda głosi, że Gaon wspierał hrabiego Walentego Potockiego, zwanego Sprawiedliwym Prozelitą (Cudzoziemcem) lub po prostu Prozelitą (hebr. Ger Cedek), który przeszedł z katolicyzmu na judaizm.

Krótka historia

Na miejscu dawnego domu Gaona z Wilna, przy ulicy Žydų 3, stoi obecnie niewielka rzeźba mędrca.

W 1959 roku rzeźbiarz litewski Teodoras Kazimieras Valaitis postanowił wykonać gipsowy model pomnika Gaona. W czasach radzieckich nie udało się go wystawić, więc „Mędrzec” trafił na strych. Po jego odkryciu komisja przeciwpożarowa zażądała usunięcia dzieła sztuki, a wkrótce (1974 r.) zginął też autor rzeźby. W 1997 roku przyjaciele artysty, przypomniawszy sobie o istnieniu rzeźby, zwrócili się do samorządu Wilna z propozycją wzniesienia pomnika Gaona z okazji zbliżającej się 200. rocznicy jego śmierci. Rzeźbiarz Mindaugas Šnipas w bardzo krótkim czasie odrestaurował rzeźbę zgodnie z zachowanymi zdjęciami. Uroczyste otwarcie pomnika z brązu odbyło się 12 września 1997 roku.