Jak wiadomo, część przepisów, które są obecnie chlubą kuchni litewskiej, zostały przejęte od przybyłych na Litwę w XIV–XV wieku Tatarów, Karaimów i Żydów. W daniach tradycyjnej kuchni litewskiej nieraz da się wyczuć ślad kuchni greckiej, bizantyjskiej, osmańskiej, włoskiej, niemieckiej i francuskiej. Które 10 dań najlepiej opisuje historyczny smak Wilna?

Chłodnik buraczany (šaltibarščiai)

Każdy, kto postanawia zanurzyć się w smakach litewskiej kuchni, z pewnością natknął się na tę różową zupę. Trudno ją przeoczyć! Podstawą tego dania są buraki i kefir, które po zmieszaniu dają intensywnie różowy kolor. Do zupy dodaje się też gotowane na twardo jajka, ogórki, koperek i cebulę dymkę. Co najważniejsze, danie to spożywane jest na zimno, więc pojawia się najczęściej w letnich jadłospisach.

Cepelinai

Gdyby zapytać rodowitych Litwinów, co jest najbardziej tradycyjnym daniem litewskim, niemal każdy odpowiedziałby, że są to kartacze, zwane na Litwie cepelinami. Te nadziewane pyzy ziemniaczane o charakterystycznym owalnym kształcie są tak mocno zakorzenione w kuchni litewskiej, że nikt nie odważy się zakwestionować tego, iż są one kulinarnym dziedzictwem tego kraju. Jednak warto wiedzieć, że cepeliny zaczęto robić na Litwie dopiero około sto lat temu, a pomysł na nie i inspiracja dotycząca ich kształtu przywędrowała na Litwę z Niemiec.

Chleb

Dla Litwinów mieszkających poza granicami kraju ciemny żytni chleb stanowi najbardziej oczywisty symbol dalekiej ojczyzny. Jest to jedna z najstarszych potraw w naszym kraju i w całej jego historii żadna inna nie była tak głęboko szanowana jak zdrowy pyszny chleb. Na Litwie chleb jada się codziennie do wszelkiego rodzaju dań, szczególnie zup.

Tatarski przekładaniec (šimtalapis)

To rozpływające się w ustach, pyszne tatarskie ciasto znane jest już od ponad 600 lat. Płaty ciasta na šimtalapis muszą być cienkie jak papier, niemal przeźroczyste. Ze względu na konieczność wykorzystania najlepszej jakości składników, skomplikowany proces przygotowania (ciasto jest często wyrabiane przez dwie osoby) i czas potrzebny do wykonania (około pięciu godzin), šimtalapis jest to deser zarezerwowany na specjalne okazje.

Kibiny

Ta potrawa znana jest na Litwie dzięki jednej z zamieszkujących ją mniejszości narodowych – Karaimom. Kibiny to drożdżowe pierożki w kształcie rogala, faszerowane baraniną lub wołowiną i pieczone w piekarniku. Obecnie robi się je także z farszem warzywnym, serem lub mięsem drobiowym. Do dania podaje się tradycyjny rosół lub herbatę, girę chlebową, a nawet gorzkie piwo karaimskie.

Sękacz (šakotis)

Specjaliści od gastronomii uważają, że ten deser przywędrował na Litwę z Niemiec na początku XIX wieku. Oryginalny przepis na sękacz przetrwał po dziś dzień dzięki lokalnym piekarzom. W Niemczech tak się nie stało i sękacz został niemal zapomniany – na szczęście na Litwie ma się świetnie. Do przygotowania sękacza potrzeba aż 30-50 jajek na 1 kilogram mąki. Wybierając sękacz w piekarni, należy pamiętać o tym, że im ostrzejsze są jego brzegi, tym cenniejszy jest wypiek i bardziej renomowany piekarz.

Serniczki

Racuszki serowe, typowe dla kuchni polskiej, są również jednym z najpopularniejszych dań z białego sera na Litwie. Zwane są tutaj serniczkami. Serniczek jest chrupiący na zewnątrz, ale miękki w środku. Przygotowuje się je prawie jak naleśniki: do twarogu dodaje się mąkę, jajka i cukier, podaje się z kwaśną śmietaną, dżemem lub jabłkiem. Przez kilka pokoleń serniczek stał się niejako nostalgicznym daniem, kojarzącym się zazwyczaj z beztroskim i słodkim dzieciństwem. Nawet dzisiaj serniczek zwykle znajduje się w menu wśród dań dla dzieci.

Bajgle

Jeśli mielibyśmy znaleźć produkt spożywczy z naszego regionu, który jest dostępny i znany na całym świecie, bez wątpienia byłyby to bajgle. Pierwsze wzmianki o podobnym rodzaju pieczywa na Litwie (czyli o pierwowzorze bajgli) pochodzą z 1394 roku. Oryginalne bajgle zyskały popularność wśród Żydów na Litwie i w Polsce, a z biegiem czasu stały się nieodłącznym elementem wszelkiego rodzaju jarmarków i często wręczano je jako prezent.

Kołduny

Potrawy z cienkiego ciasta, liści lub wydrążonych warzyw, faszerowane różnymi rodzajami nadzienia są bardzo popularne w kuchni krajów południowych – od dalekich Chin na wschodzie po północną Afrykę i Hiszpanię na zachodzie. W Europie najczęściej jada się je w regionie Morza Śródziemnego. Nikt tak naprawdę nie wie, kiedy kołduny stały się popularne na Litwie. Jedno jest jednak pewne, stało się to bardzo dawno temu. Bez wątpienia niektóre z przepisów na nie przywędrowały na Litwę w XIV lub XV wieku wraz z osadnikami z południa – Tatarami, Karaimami i Żydami.

Zrazy

Zrazy to danie mięsne popularne na Litwie i w Polsce. Przepisy na nie można znaleźć niemal we wszystkich książkach kucharskich pochodzących z XVII do XIX wieku. Istnieje wiele wersji tej potrawy, lecz zrazy litewskie (zwane także zrazami radziwiłłowskimi) są wyjątkowe. Pochodzenie zrazów litewskich wiąże się z rozprzestrzenianiem się gastronomii francuskiej w XVIII wieku. Danie to powstaje przez zawijanie nadzienia z warzyw, grzybów i jajek w cienki plaster mięsa (najczęściej wołowego). Podaje się do niego rosół, w którym zrazy były gotowane oraz ziemniaki lub purée z innych warzyw.